کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور یکی از پرکاربردترین قطعات الکتریکی است که برای قطع و وصل مدار الکتریکی با توان های بالا مورد استفاده قرار می گیرد. کنتاکتور نوعی کلید مغناطیسی است که مانند کلیدهای ساده سه فاز شامل 3 کنتاکت اصلی با قدرت بالا جهت برقراری ارتباط با تجهیزات و دستگاه های الکتریکی به شبکه و همچنین کنتاکت های کمکی جهت استفاده در طراحی مدارهای فرمان می باشد.

کنتاکت بیشتر در دستگاه هایی استفاده می شود که لازم است به صورت مکرر با جریان مدار قطع و وصل یا خاموش و روشن شوند. در این دستگاه های الکتریکی کنتاکت خطوط تغذیه توان که به بار ختم می شوند را قطع و وصل می کند. در قسمتی از کنتاکتورها شامل هسته متحرک بوده و توسط فنری از قسمت ثابت جدا نگه داشته می شود و یا به عبارت دیگر یک سری کنتاکت های عایق شده از یکدیگر به آن متصل اند و با آن حرکت می کنند.

در قسمت ثابت هسته نیز یک سری کنتاکت های دیگر نیز، وجود دارند که در حالت وصل، تیغۀ متحرک کنتاکت تحت نیروی دائم الکترومغناطیسی قرار گرفته و با کنتاکت های ثابت در تماس است وجریان برق را به صورت دائم در سیم پیچ تولید کننده نیروی مغناطیسی برقرار کرده و تیغۀ محرک کنتاکتور را با فشار مناسب در حالت وصل و تماس با کنتاکت ثابت حفظ می کند. در صورت کاهش هرگونه قطع جریان در قسمت بوبین کنتاکتور، نیروی موجود در فنرها باعث می شوند که کنتاکت متحرک به صورت اتوماتیک در موقعیت قطعی خود قرار بگیرند و جریان برق قطع شود.

در صورت قطع جریان ناشی از عدم وجود ولتاژ، تیغه ها تحت تأثیر نیروی فنر از کنتاکت های ثابت جدا شده، جریان تغذیه موتور را قطع می کند که به این حالت، آزاد شدن کنتاکت گفته می شود و همچنین به بیان دیگر، تعدادی کنتاکت باز، بسته و تعدادی کنتاکت بسته، باز خواهند شد؛ زیرا لازم است که از تمامی کنتاکت های کنتاکت جریان یکسانی عبور کند و عموما کنتاکتورهای استاندارد سه کنتاکت اصلی برای مدار فرمان دارند.

کنتاکتورها برحسب کاربرد و نوع خود، تنوع بسیار بالایی از کنتاکت دارند که معمولا از نوع باز (NO) هستند. بنابراین با قطع شدن جریان برق در سیم ‌پیچ های کنتاکت، جریان برق قطع می‌شود. اما کنتاکتور می‌تواند برای سیستم هایی که در حالت نرمال باز یا بسته هستند طراحی شود. از رایج ‌ترین کاربرد، کنتاکتور ها استارت است که برای روشن و خاموش شدن تجهیزاتی مثل موتور، ترانسفورماتور، اپراتورهای حرارتی، روشنایی، گرمایشی و … استفاده می‌شود.

برای اطلاعات از قیمت میکروسوئیچ روی این لینک کلیک کنید…

یا با کلیک روی کلمه تماس ، با ما در ارتباط باشید…

همچنین میتوانید از طریق اینستاگرام از آخرین تخفیفات ما باخبر شوید ، کافیست روی این متن کلیک کنید

اجزاء مختلف کنتاکتور

تمامی کنتاکت ها دارای سه اجزای اصلی تیغه کنتاکت ، بوبین سیم پیچ یا رله و قاب عایق محفظه می باشند و به همراه این اجزا دارای یک سری لوازم جانبی مانند کنتاکت های کمکی و …هستند؛ که در ادامه بررسی هریک از آن ها خواهیم پرداخت.

تیغه

تیغه های کنتاکت به دو نوع قدرت و فرمان تقسیم می شوند؛ تیغه های قدرت یا همان کنتاکت های اصلی، که باعث جریان قدرت از آن ها می باشد و تیغه های فرمان یا همان کنتاکت های فرمان، که برای بخش فرمان استفاده می شوند.

کنتاکت های فرمان به دو صورت در حالت عادی باز Normally Open که به آن NO و در حالت عادی بسته Normally Close که بر روی بدنه کنتاکت NC قرار دارند. این تیغه ها بعد از هربار تحریک سیم پیچ، به صورت معکوس در خود تغییر وضعیت می دهند.

بوبین کنتاکتور

کویل یا بوبین شامل یک هسته مغناطیسی سیم پیچی شده است که وظیفه ی باز و بسته شدن کنتاکت ها را با ایجاد نیروی مغناطیسی لازم برای اتصال فیزیکی تیغه های کنتاکتور برعهده دارد.

محفظه عایقی

عایق بندی کنتاکت ها بوسیله ی مواد عایقی از جمله باکالیت و نایلون انجام می شود. این محفظه عایقی به عنوان ایزوله و همچنین قاب محافظ و نگهدارنده جهت حفاظت از فرد تکنسین در برابر برق گرفتگی و علاوه بر آن محفظه عایقی می تواند ایجاد کننده عایقی جهت حفاظت از کنتاکت در برابر غبار، چربی، آب و گرد و خاکی که ممکن است در هوا موجود باشد، می باشد.

کنتاکور های کمکی

کنتاکتورهای کمکی به صورت مجزا به کنتاکت اصلی متصل می‌شود و جهت فرمان دهی به مدار استفاده می‌شود.کنتاکت اصلی به صورت معمول تا 600 آمپر را تحمل می‌کند، اما کنتاکت کمکی توانایی تحمل بیشتر از 6 آمپر را ندارد.کنتاکت کمکی در مدل های مختلف جهت نصب از سمت جلو، کنار و یا بالا ساخته می‌شود و کاربرد زیادی در کنترل روشنایی ها و چراغ برق ها دارد.

کنتاکتور مغناطیسی

در مقایسه با انواع کنتاکتورها، کنتاکت مغناطیسی به عنوان یکی از پیشرفته ترین میکروسوئیچ ها شناخته می‌شود که در در این نمونه از کنتاکتورها کلیه خطاها و مشکلات نسخه های قبلی به صورت کامل رفع شده است و حتی قابلیت کنترل از راه دور کنتاکتورها را نیز دارد.

کنتاکتورهای مغناطیسی قابلیت این را دارند که به صورت خودکار روشن و یا خاموش شود، بدون اینکه نیازی باشد هیچ تکنسینی در مدیریت آن دخالت کند.به دلیل اینکه این سوئیچ ها به صورت الکترومکانیکی فعالیت می‌کنند نیاز زیادی به منبع تغذیه ندارند و جریان برقی کمی را دریافت می‌کنند.

تفاوت کنتاکتور کمکی و کنتاکتور اصلی

همان طور که در قسمت بالاتر نیز بیان شد کنتاکتورها شامل کنتاکت اصلی و کنتاکت کمکی است. کنتاکت اصلی و کنتاکت کمکی از جهت شکل ظاهری و ساختمان آن ها کاملا مشابه یکدیگر هستند اما هریک از آن ها به صورت مجزاعملکرد متفاوتی دارند. از کنتاکت اصلی برای قطع و وصل جریان در مدار الکتریکی در توان بالا استفاده می شود.

اما کنتاکت های کمکی عملکرد کنترلی دارند و سیگنال خروجی تولید می کنند و همچنین می توانند از طریق کنتاکت های کمکی لوازم جانبی دیگری را مثل رله را به کنتاکتورها متصل کند یا چندین کنتاکت را به صورت چند سری یا موازی به یکدیگر متصل کرد.

ساختمان کنتاکتور و بررسی نمای ظاهری کنتاکتور

بر روی ساختمان کنتاکتورها تعدادی پیچ وجود دارد که در قسمت اول کنتاکتور یا ورودی با حروف R1 و S1 و T1 و در قسمت خروجی یا پایین کنتاکتور با حروف R2 و S2 و T2 نمایش داده شده اند که جهت نشان دادن اتصال سیم های ورودی و خروجی این حروف ها به به کار می روند.

همچنین یک کنتاکت باز و یک کنتاکت بسته در قسمت بدنه و یا بغل کنتاکت جهت استفاده در مدار فرمان قرار گرفته است. در آمپرهای بالاتر از 32 آمپر، معمولا تعداد کنتاکت های فرمان دو عدد هستند و اگر دقت کنید یک قطعه بسیار ریزی نیز در بالای کنتاکتور وجود دارد که با قطع و وصل کنتاکتور جابجا می شود. این قطعه به قسمت متحرک بوبین وصل است و نشان دهنده قطع یا وصل بودن کنتاکت برق را بر عهده دارد.

معنی و مفهوم علایم و شماره های روی کنتاکتور

کنتاکت های اصلی که به آن کنتاکت قدرت نیز می گویند هر کنتاکتور را با یک عدد تک رقمی مشخص می کنند و به این ترتیب است که ورودی تیغه ها را با اعداد 5,3,1 و خروجی آن ها با اعداد 6,4,2 نمایش داده می شوند کنتاکت های فرعی که به آن کنتاکت فرعی نیز گفته می شود در دو روش مشخص می شوند و کنتاکتورهای فرمان بر خلاف کنتاکتورهای سرعت ،با اعداد دو رقمی مشخص و نمایش داده می شوند.

A1 و A2 :

از حروف A1 و A2 در قسمت ورودی یا اول بوبین کنتاکتور یا در قسمت فرمان دهنده سیم پیچ نشان داده می شود.

+ و – :

از علامت + که همان ورودی A1 است، ورودی مثبت بوبین و علامت – نشانگر ورودی A2 یا همان ورودی منفی بوبین می باشند که A1فاز و A2 نول می باشد.

L1 و L2 و L3 یا پیچ های شماره 1 و 3 و 5: ورودی سه فازکنتاکت می باشد.
T1 و T2 و T3 یا پیچ های شماره 2 و 4 و 6: خروجی سه فاز کنتاکت می باشد.

حروف L ، T، R ، S ،T U، V ، W :

حروف L و T مربوط به استاندارد های IEC بوده و در استاندارد VDE ورودی ها را با حروف R و S و T و خروجی ها را نیز با حروف U و V و W علامت گذاری می کنند.

این حروف ها همراه با اعداد تک رقمی 2 ، 5، 8 ،3 نشان دهنده کنتاکت های اصلی ( کنتاکتور قدرت ) می باشند که برای بخش قدرت به کار می روند.

NO: کنتاکت های Normally Open، کنتاکت هایی که قبل از عملکرد جریان در مدار، باز هستند.
NC : کنتاکت های Normally Close ، کنتاکت هایی که قبل از عملکردجریان در مدار ، بسته هستند.

اعداد دو رقمی کنار پیچ های NO و NC

همانطور که در قسمت بالاتر نیز گفته شداعداد دو رقمی، نشانگر کنتاکت های کمکی کنتاکت بوده و در قسمت فرمان به کار می روند.هرگاه رقم دوم عدد دو رقمی ای که در کنار پیچ ها نوشته شده، اعداد 1 و 2 بودند، تمامی آن اعداد دو رقمی نشان دهنده کنتاکت های باز یا همان NC ها هستند.

مانند: 21، 22، 31، 32، 41 و 42 و چنانچه اگر هرگاه رقم دوم عدد دو رقمی ای که در کنار پیچ ها نوشته شده، اعداد 3 و 4 بودند، تمامی آن ها نشان دهنده کنتاکت های باز یا همان NO ها مانند: 13، 14، 23، 24، 33 و 34 می باشد.

البته لازم به ذکر که ممکن است مفهوم علایم و شماره های روی کنتاکتور همزمان بر روی یک کنتاکت وجود نداشته باشند و براساس تنوع بسیار بالایی که کنتاکتورها دارند ، جهت استفاده و اطلاعات بیشتر حتما با تیم پشتیبانی ………. درارتباط باشید.